İş hayatının dışında da birçok gerilim kaynağı vardır. Normal hayatın akışındaki değişimler, özellikle şiddetli olduklarında gerilim yaratarak hastalıklara bile neden olabilir. Washington Üniversitesi’nden Dr. Thomas H.Holmes ve Dr.Richard Rahe’e göre, hayatınızdaki değişikliklerin hızı sağlığınızdaki değişiklikle ilgilidir. Belli bir süre içinde,
hastalanmadan veya en azından sağlığınızı tehlikeye atmadan ancak belli sayıda değişikliğe uyum sağlayabilirsiniz. Holmes ve Rahe, hayatta rastlanabilen başlıca 43 olayı sıraladıkları bir Gerilim Ölçeği geliştirmişler. Bu olayların şiddetleri sıfırdan 100’e kadar olan Değişim Birimleri (Life Change Units) ile derecelendirilmiş. Sözü edilen bu çalışmadan alınan aşağıdaki maddelerde gördüğünüz gibi,

eşlerden birinin ölümü, evliliğin gerektirdiği uyumdan iki kat daha fazlasını gerektirmektedir. İşten atılma, üst yönetici ile olan sorunlardan iki kat daha fazla gerilim nedenidir. Holmes ve Rahe’nin bulguları, iyi gerilim kaynaklarının da gerilim yaratabileceği ve uyum gerektirebileceğini savunan Selye’nin görüşleriyle aynı paraleldedir. Evlilik normal olarak iyi bir gerilim kaynağı olmasına rağmen, hayattaki nadir birkaç olay evlilik kadar uyum gerektirmektedir.
1. Eşlerden birinin ölümü
2. Boşanma
3. Eşlerin ayrı yaşamaları
4. Hapislik
5. Yakın aile bireylerinden birinin ölümü
6. Kişisel hastalık veya yaralanma
7. Evlenme
8. İşten atılma
9. Evlilikte barışmalar
10. Emeklilik
11. Aile fertlerinden birinin sağlığındaki değişiklik
12. Hamilelik
13. Cinsel sorunlar
14. Aileye yeni birinin katılması
15. İşe yeniden uyum sağlama
16. Parasal durumdaki değişiklik
17. Yakın bir arkadaşın ölümü
18. İş alanının değiştirilmesi
19. Eşler arası tartışma sayısındaki değişme
20. 10.000 doların üstündeki ipotek
21. İpoteğin haczi
22. İşteki sorumlulukların değişmesi
23. Çocuğun evden ayrılması
24. Kayınvalide veya kayınpederle sorunlar
25. Olağanüstü kişisel başarı
26. Kadının işe başlaması veya ayrılması
27. Okula başlamak veya bitirmek
28. Yaşam koşullarındaki değişiklik
29. Kişisel alışkanlıkların değiştirilmesi
30. Üst yöneticilerle sorunlar
31. İş saatlerinde veya koşullarında değişme
32. Ev değişikliği
33. Okul değişikliği
34. Eğlence değişikliği
35. Dinsel faaliyetlerdeki değişiklik
36. Sosyal faaliyetlerdeki değişiklik
37.10.000 doların altındaki ipotek
38. Uyuma alışkanlıklarının değişmesi
39. Aile toplantılarının sayısındaki değişiklik
40. Beslenme alışkanlıklarındaki değişiklik
41. Tatil
42. Noel
43. Küçük yasadışı faaliyetler
Parasal durumunuzdaki çok önemli bir değişikliğin (aniden bir mirasa konmanız veya iflas etmeniz) 38 puanlık bir gerilim değeri vardır. 20. sıradaki, 10.000 doların üstündeki ipoteği, her gün artan enflasyon yüzünden daha yüksek bir miktar olarak kabul etmelisiniz. Olağanüstü bir kişisel başarının gerilim değeri 28 puandır. Bunun güzel bir örneği, ağır sıklet boks şampiyonluğunu Muhammed Ali’den alıncaya kadar hiç tanınmayan boksör Leon Spinks’tir.  (Ali ancak yedi ay sonra ünvanını geri alabilmişti.) Spinks’in aşırı savurganlık, trafik kurallarını çiğneme, mariuana ve kokain taşımaktan hapse girme gibi davranışları kısa zamanda elde edilmiş böyle büyük bir başarıya hazırlıklı olmayan, şöhret ve zenginliğin getirdiği yaşam tarzına uyamayan bir kişinin tipik özellikleridir. Başarı zaten gerilim doludur, çünkü bir kez başarılı olunca, kendiniz dahil çevrenizdeki tüm kişiler gelecekte de en az geçmişteki kadar başarı göstermenizi beklerler. Ev hanımının bir işe başlaması veya işinden ayrılması aile yapısında yeni düzenlemeler gerektirir ve alışıla gelmiş yaşam biçimi büyük sarsıntıya uğrar. Evin erkeği artık evi eskisi kadar temiz bulamayabilir. Akşam yemekleri gecikebilir ve eskisi kadar özenli olmayabilir.
Gömlekler zamanında ütülenmeyebilir ve alışmış olduğu daha birçok şey aksayabilir. Çözüm için aile hangi yolu seçerse seçsin, tüm aile bireylerinin bazı değişiklikler yapmak zorunda oldukları açıktır.
Tatillerin insan üzerinde bir gerilim yarattığı ne kadar şaşırtıcı gelse de doğrudur. Evde yapılacak ufak tefek işleri tatilde yaparım bahanesiyle sürekli ileri atmanız sonucu tatilde o kadar çok işle karşı karşıya kalırsınız ki, sonunda yorgunluktan bitap bir hale gelirsiniz. Dinlendirici ve canlandırıcı olması gereken tatil en sıkıntılı ve en çabuk geçen dönem olup çıkar. Yılbaşı partileri, bayram tatilleri, aile toplantıları, alışverişi ve genel heyecanı ile yılın en önemli dönemidir. Fakat bu harekete ayak uydurmak için ipin ucu kaçırılabilir. Tatillerimizde olduğu gibi, kısa süreye birçok şeyi sığdırabilme telaşıyla sağlığımızı tehlikeye sokarız.
Gerilim Ölçeği’nde, geçen yılla ilgili Değişiklik Birimlerinizi toplayarak yakın gelecekte sağlığınızın bozulma ihtimalini hesaplayabilirsiniz. 150 veya daha az puanınız varsa gelecek yıl içinde ciddi bir hastalık geçirme ihtimaliniz yüzde 33’tür (her yıl hastaneye yatma ihtimaliniz zaten yüzde 10’dur). Eğer puanlarınız 150 ila 300 arasında ise bu ihtimal yüzde 50’ye çıkar. 300’den fazla puanınız varsa hazırlıklı olmalısınız, çünkü yüzde 80-90 ihtimalle hastalanabilirsiniz. Tehlikesi yüksek grubun içinde bulunmanız grubun tümüyle ilgilidir, sizin birey olarak sağlığınızı mutlaka kaybedeceğiniz anlamına gelmez.
En önemli sorunlardan biri de şudur: “Üzüntü geldiği zaman tek tek gelmez toplu halde gelir!”
Olaylar çok ender olarak tek başına gerçekleşir. Çoğunlukla bir olay bir diğerini beraberinde
getirir. Örneğin boşanmak (73 puan), şu değişimleri de yaratır: cinsel sorunlar (39 puan), parasal durumdaki değişiklik (38 puan), yaşam koşullarındaki değişiklikler (25 puan), kişisel alışkanlıkların değiştirilmesi (24 puan), ev değişi kliği (20 puan), sosyal faaliyetlerdeki değişiklik (18 puan) ve beslenme alışkanlıklarındaki değişiklik (15 puan). Birkaç değişiklik aynı anda olduğunda gerilim ölçeğinin ne kadar yüksek olabileceğini tahmin edersiniz. Hayatınızdaki önemli bir değişiklik sırasında, denetim altında tutabileceğiniz diğer değişikliklere mani olmak sizin yararınızadır.
Örneğin, boşanmak üzereyken aynı zamanda işinizden de ayrılmak ve yeni bir işe başlamak için bir kez daha düşünün, hele bu durum yılbaşı tatiline rastlıyorsa! Hayatınızdaki bazı değişimler kaçınılmazdır: İnsan gelişmesinin tabiatı, hayatın değişik safhalarında değişiklikler gerektirir. Tabii bütün değişiklikler iyiye yönelik olmasa bile çoğu öyledir. Buna rağmen Holmes ve Rahe’nin araştırması, kısa bir sürede karşılaşılan çok fazla değişimin bünyenin uyum yeteneğini zorlayarak ciddi sağlık sorunlarına neden olduğunu açıkça belirlemiştir.
Bu noktada Selye’nin bir uyarısı çok yerindedir. Ne kadar gerilim altında bulunduğunuzu anlamak için bugün birkaç tür anket geliştirilmiştir. Gerilimin bazı işaretlerini ölçebilecek birtakım mekanik gereçler de vardır. Ama Selye’nin işaret ettiği gibi, Holmes ve Rahe’in-
ki de dahil olmak üzere, tüm bu yaklaşımlar iyi ve kötü etkili gerilimi ayırt edemezler. Ayrıca, bunlar şu önemli gerçeği de ihmal ederler: “Gerilim konusunda olayların yoğunluğu ve niteliğinden çok, bizim o olaylara karşı koyabilme yeteneğimiz önemlidir.” Bu nedenle, gerilimin sizin için iyi mi yoksa kötü mü olduğundan çok, sizin olayı ele alış şekliniz esas etkendir.
Anketler, soru formları ve gereçler akıllıca kullanıldıkları takdirde yararlı olurlar. Ne kadar fazla çeşit yöntemi bir arada kullanabilirseniz geriliminiz hakkında o kadar kesin sonuç alırsınız. Onun için, bu kitaptaki soru formlarını da kullanmaktan kaçınmayın, ama bu değerlendirmelerin hayatınızdaki gerilim kaynaklarına gösterdiğiniz kesin tepkileri ortaya tam olarak çıkarmayacağını da unutmayın.

Kaynak: Jere Yates – Gerilim altındaki yönetici